Ngành giáo dục tích cực triển khai các hoạt động chuẩn bị cho việc áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới

Theo PGS, TS Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD&ĐT) việc Việt Nam khống chế thành công dịch COVID-19 có ý nghĩa đặc biệt khi ngành giáo dục không còn nhiều thời gian để chuẩn bị cho việc triển khai “một chương trình, nhiều bộ sách” bắt đầu từ năm học 2020-2021.

“Trong năm học 2020-2021, lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục của VN, học sinh lớp 1 trên toàn quốc sẽ được thực hiện “một chương trình, nhiều bộ sách”. Công việc này sẽ được tiếp tục triển khai trong các năm học tới, đảm bảo đến năm 2024 – 2025 với mỗi cấp lớp từ 1 – 12 sẽ có một vài bộ SGK”, PGS.TS Thành nói.

Việc có nhiều bộ SGK là điều không có gì mới với nhiều nước nhưng đây lại được coi là một đột phá có tính chất “cách mạng” tại VN. Từ nhiều năm qua hàng triệu học sinh thuộc nhiều tỉnh thành vùng miền của Việt Nam với những điều kiện KT-XH khác nhau nhưng đều học chung chỉ một bộ SGK duy nhất. Theo một quán tính lâu đời, SGK đã là một tài liệu có tính pháp lệnh.

Từ những thúc đẩy của xã hội, tháng 11/2014, Quốc hội Việt Nam đã phê chuẩn một nghị quyết (NQ88/2014/QH13) về việc đổi mới chương trình, SGK phổ thông. Tại Nghị quyết này, Quốc hội Việt Nam đặt ra mục tiêu chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực.

Cũng tại Nghị quyết 88, Việt Nam lần đầu tiên đã cho phép và khuyến khích việc xã hội hoá biên soạn SGK  trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông.  Nghị quyết 88 cũng quy định việc có nhiều bộ SGK khác nhau, quyền lựa chọn SGK của các trường học dựa trên ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT.

Để triển khai việc đổi mới giáo dục theo Nghị quyết 88, Chính phủ Việt Nam đã nhận được nguồn vốn 80 triệu USD (trong đó có 77 triệu USD là vốn ODA vay của WB và 3 triệu USD vốn đối ứng) để triển khai Dự án hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (RGEP) từ 2017.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của dự án RGEP là việc việc hỗ trợ phát triển chương trình giáo dục phổ thông, biên soạn SGK  phổ thông phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới.

Với sự vào cuộc tích cực của khối nhà xuất bản tư nhân, trong năm học 2020-2021 học sinh khối lớp 1 toàn quốc sẽ có 5 bộ SGK  khác nhau để các giáo viên, nhà trường có thể thực hiện quyền lựa  chọn của mình.

Năm học 2020 – 2021 được ngành giáo dục Việt Nam xác định là một năm học bản lề có ý nghĩa quan trọng với ngành giáo dục cả nước với việc bắt đầu triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Tuy nhiên việc triển khai chương trình và SGK đã gặp phải nhiều thách thức khi dịch COVID-19 có những diễn biến phức tạp buộc hơn 22 triệu học sinh phải tạm ngừng đến trường.

Ngoài việc tiếp tục thực hiện chương trình năm học 2019-2020 mới đi được 1/2 năm học ngành giáo dục Việt Nam còn phải gấp rút triển khai tập huấn cho đội ngũ hàng chục nghìn nhà quản lý giáo dục, giáo viên trên toàn quốc cho việc triển khai chương trình, SGK mới.

Trong thời gian Việt Nam áp dụng giãn cách xã hội, với sự hỗ trợ của dự án RGEP, Bộ GD&ĐT tổ chức bồi dưỡng trực tuyến chương trình giáo dục phổ thông mới cho hơn 4.500 tổ trưởng chuyên môn các trường tiểu học tại 63 tỉnh thành phố trên toàn quốc.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ, ban đầu Bộ GD&ĐT nhìn nhận việc tập huấn trực tuyến là một giải pháp tình thế trong bối cảnh phòng chống dịch COVID-19. Sau đó, qua triển khai thực tế Bộ cũng nhận thấy việc này cũng mở ra một hướng đi mới để áp dụng trong tương lai.

TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết với số lượng học viên lớn, hình thức tập huấn trực tuyến tạo thuận lợi cho các giáo viên, báo cáo viên không phải di chuyển xa, tiết kiệm được kinh phí tổ chức.

Đặc biệt, phương thức bồi dưỡng trực tuyến còn góp phần giúp các thầy cô nhanh chóng tiếp cận và ứng dụng công nghệ số hiện đại để đổi mới các hình thức tổ chức dạy học, phù hợp với tinh thần đổi mới của chương trình GDPT 2018, phù hợp xu hướng giáo dục tiên tiến của quốc tế.

Cô Lò Thị Hiệp, giáo viên người dân tộc Thái tại trường tiểu học thuộc thị xã Mường Lay (tỉnh Điện Biên) cho rằng việc được tham gia khoá bồi dưỡng về chương trình GDPT mới đã giúp cô tự tin hơn trong việc chuẩn bị cho năm học mới. Nữ giáo viên này cho biết, công tác tổ chức rất tốt, những trục trặc về đường truyền trong buổi học đầu tiên, sau khi cô thông báo với ban tổ chức, đã sớm được khắc phục. 3 buổi học còn lại trong 2 ngày bồi dưỡng vừa qua, cô nghe – nhìn rõ những trao đổi của giảng viên, tương tác và thảo luận tốt với lớp học.

Theo Bộ GD&ĐT mặc dù dịch COVID-19 đã gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động phục vụ cho năm học 2020-2021 nhưng các địa phương đã rất chủ động chuẩn bị một cách hiệu quả cho việc áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới. Nhiều trường xây dựng các tiết dạy học mẫu, quy chế sinh hoạt chuyên môn mới..để giáo viên làm quen, tổ chức các buổi thảo luận cởi mở, tạo sự tự tin cho giáo viên.

Việc đổi mới giáo dục một cách mạnh mẽ khi lần đầu tiên có một chương trình nhưng tới 5 bộ SGK khác nhau cũng là điều khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Để giúp các phụ huynh yên tâm đồng hành cùng ngành giáo dục nhiều địa phương đã chủ động truyền thông tới các gia đình học sinh. Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Hiệu trưởng trường tiểu học Bắc Cường, TP.Lào Cai cho biết mỗi thầy cô giáo đều tích cực tuyên truyền, trao đổi với các PHHS về vấn đề đổi mới giáo dục.

“Chúng tôi cũng mời PHHS tham gia các hoạt động, các trải nghiệm và đặc biệt là học cùng con trong các tiết học.  Thông qua những việc làm như thế các phụ huynh hiểu rõ được về bản chất của vấn đề đổi mới giáo dục, biết được những vấn đề cần tiếp cận…”, bà Lan Anh chia sẻ.

Cùng với việc đổi mới chương trình, SGK, từ năm học 2020 – 2021 việc đánh giá kết quả học tập của học sinh từng bước sẽ có những thay đổi căn bản. Cũng trong đợt dịch COVID-19, Bộ GD&ĐT đã tiến hành các chương trình tập huấn, bồi dưỡng trực tuyến nhằm giúp đội ngũ giáo viên toàn quốc phát triển một tư duy mới, cách làm mới trong việc đánh giá kết quả học tập của học sinh.

TS. Lê Thị Mỹ Hà, Giám đốc Trung tâm Đánh giá chất lượng giáo dục (Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT) cho biết để chuẩn bị cho việc đánh giá diện rộng quốc gia kết quả học tập của học sinh lớp 5, 9, 12, Bộ GD&ĐT đã tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cho Trung tâm Khảo thí quốc gia và Trung tâm Phát triển bền vững GDPT quốc gia về vấn đề này.

Thông qua dự án RGEP, Bộ GD&ĐT đã xây dựng, thử nghiệm hệ thống câu hỏi, bộ đề khảo sát đối với 11 môn ở 3 khối lớp 5, 9, 12. Đầu năm 2020 việc thẩm định, biên tập câu hỏi, tạo form đề, định chuẩn lại đề khi khảo sát chính thức đã được hoàn thành..

Trong tháng 7/2020 Bộ GD&ĐT sẽ hoàn thành việc khảo sát khối lớp 5, 9, 12 tại 1050 trường tiểu học, THCS và THPT trên toàn quốc với tổng số gần 74.000 học sinh được tham gia khảo sát, 7.000 giáo viên, và hơn 60.000  phụ huynh học sinh tham gia trả lời các phiếu hỏi.

Trước đó, vào tháng 3/2020 Bộ GD&ĐT đã triển tập huấn quy trình xây dựng câu hỏi các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Toán, Khoa học Tự nhiên, Vật lý, Hoá học, Sinh học cho các lớp 5,9,12. Chương trình do chuyên gia Viện đánh giá giáo dục CITO (Hà Lan) tập huấn trực tiếp và sau đó qua hình thức trực tuyến do không thể sang Việt Nam trong lúc dịch COVID-19 bùng phát.

Theo TS. Lê Thị Mỹ Hà các chuyên gia CITO là những người giỏi, có uy tín hàng đầu trong việc thiết kế đề thi. Các chuyên gia quốc tế giúp giáo viên Việt Nam kỹ thuật xây dựng đề thi, kỹ thuật viết câu hỏi theo hướng phát triển năng lực học sinh cũng như giúp giáo viên nhận ra những lỗi kĩ thuật mà họ thường viết theo thói quen.

“Trước giờ, nhiều giáo viên đã không phân biệt được độ khó và khả năng đo lường mức độ tư duy bậc cao của học sinh là hai tham số riêng biệt trong câu hỏi thi. Nhờ có các đợt tập huấn này, chúng tôi đang bước đầu xây dựng ngân hàng câu hỏi đánh giá diện rộng quốc gia để giúp có được thông tin chính xác về chất lượng giáo dục các cấp”, bà Mỹ Hà cho biết.

Bày tỏ sự kỳ vọng vào việc triển khai đổi mới mạnh mẽ bắt đầu từ năm học 2020-2021, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh Bộ GD&ĐT nhận thức việc đổi mới chương trình, SGK lần này thực sự là một cuộc “cách mạng giáo dục”. “Không chỉ là việc đổi mới chương trình một cách đơn giản  bởi vì nó góp phần đổi mới cả mục tiêu giáo dục đào tạo nhằm hình thành nên một thế hệ học sinh mới”, Thứ trưởng Độ nói.